İLK DJANGO PROJENİ YAZ, part 3¶

Genel Bakış¶

Görünüm, genellikle belirli bir işleve hizmet eden ve belirli bir şablona sahip olan Django uygulamanızdaki bir Web sayfası türüdür. Örneğin, bir blog uygulamasında aşağıdaki viewları (viyıvları) kullanabilirsiniz:

Blog ana sayfası –> Son birkaç gönderiyi gösterir.
Gönderi detay sayfası –> Gönderiye özel sayfa
Yıl tabanlı arşiv sayfası –> Tüm ayları, belirli bir yıldaki gönderilerle birlikte görüntüler.
Ay tabanlı arşiv sayfası –> Tüm günleri, belirli bir ay içindeki gönderilerle birlikte görüntüler.
Gün tabanlı arşiv sayfası –> Belirtilen güne ait tüm kayıtları görüntüler.
Yorum eylemi –> Belirli bir girdiye yorum gönderilmesini sağlar.

Anket uygulamamızda aşağıdaki dört viewa sahip olacağız:

Soru dizin sayfası –> Son birkaç soruyu gösterir.
Soru detay sayfası –> Bir soru metni görüntüler (sonuçsuz ancak oy kullanacak biçimdedir.).
Soru sonuç sayfası –> Sorunun sonucunu gösterir.
Oylama eylemi –> Belirli bir soruda belirli bir seçim için oylama yapar.

Django’da web sayfaları ve diğer içerikler viewlara gönderilir. Her view basit bir Python fonksiyonu ile ilişkilidir (veya sınıf temelli viewlarda bir metotla). Django, istenen URL’yi (Alan adından sonra URL’nin bir bölümü) inceleyerek bir view seçecektir .

Web’de bulunduğunuz süre içinde “ME2 / Siteler / dirmod.asp? Sid = & type = gen & mod = Core + Sayfalar & gid = A6CD4967199 A42D9B65B1B” gibi güzelliklerle karşılaşmış olabilirsiniz. Django’nun bize bundan daha zarif URL kalıpları sağladığını bilmekten memnun olacaksınız.

Bir URL deseni basitçe genel bir URL formudur. Örneğin: /newsarchive/<year>/<month>/.

Bir URL’den viewa ulaşmak için Django, URLconfs olarak bilinen şeyi kullanır. Bir URLconf, URL modellerini viewlara eşler.

Birkaç view yazalım¶

Şimdi pools/views.py dosyasına birkaç view daha ekleyelim. Bu viewlar biraz farklı çünkü birer argümanları var:

def detail(request, question_id):
    return HttpResponse("You're looking at question %s." % question_id)

def results(request, question_id):
    response = "You're looking at the results of question %s."
    return HttpResponse(response % question_id)

def vote(request, question_id):
    return HttpResponse("You're voting on question %s." % question_id)

Yeni viewlarımızı pools.urls dosyasına path fonksiyonuyla çağırarak ekleyelim:

from django.urls import path

from . import views

urlpatterns = [
    # ex: /polls/
    path('', views.index, name='index'),
    # ex: /polls/5/
    path('<int:question_id>/', views.detail, name='detail'),
    # ex: /polls/5/results/
    path('<int:question_id>/results/', views.results, name='results'),
    # ex: /polls/5/vote/
    path('<int:question_id>/vote/', views.vote, name='vote'),
]

Tarayıcınıza “/polls/34/” sayfasına göz atın. detail fonksiyonu çalışacak ve URL’de tanımladığınız ID her neyse onu gösterecektir. “/Polls/34/results/” ve “/Polls/34/vote/” sayfalarını da deneyin. Bunlar sonuç ve oylama sayfalarını gösterecektir.

Birisi sitenizden “/polls/34/” sayfasını istediğinde Django mysite.urls modülünü çalıştırır. Çünkü ROOT_URLCONF ayarında bu modül belirtilmiştir. urlpatterns isimli değişkeni bulur ve desenleri sırayla geçirir. “polls/” eşleşmesini bulduktan sonra eşleşen metni(“polls/”) çıkarır ve geri kalan metni(“34/”) işlemin devamı için polls.urls dosyasındaki URLconf’a gönderir. Orada “<int:question_id>/” ile eşleşir ve detail viewı şöyle bir çıktıyla çalışır:

detail(request=<HttpRequest object>, question_id=34)

question_id=34 kısmı <int:question_id> kısmından geliyor. Küçüktür ve büyüktür işaretleri kullanmak URL’nin bir kısmını yakalar ve viewa isimli parametre olarak yollar. :question_id> kısmı parametrenin ismini tanımlar. <int: kısmı ise yakalanması gereken veri türünü belirtir.

URL’nin sonuna .html gibi ifadeler eklemeye gerek yok. İsterseniz böyle bir şey yapabilirsiniz:

path('polls/latest.html', views.index),

Fakat bunu yapmayın. Çok saçma.

Gerçekten bir şeyler yapan viewlar yazalım¶

Her view iki şeyi yapmak ile sorumludur: HttpResponse nesnesiyle istenen sayfayı döndürmek ve Http404 gibi bir hata oluşturmak. Gerisi size kalmış.

Viewın bir veritabanındaki kayıtları okuyabilir. Sayfa kalıplarını(template) kullanabilir(Django’nun ve 3. taraf bir sayfa kalıbı). PDF, XML çıktısı veya ZIP dosyası oluşturabilir. İstediğin Python kütüphanesini kullanabilir.

Pratik olduğu için Django’nun kendi veritabanı API’ını kullanalım. İşte son 5 soruyu yayınlanma tarihine göre aralarına virgül koyarak sıralayıp sunan bir index viewı:

#polls/views.py
from django.http import HttpResponse

from .models import Question


def index(request):
    latest_question_list = Question.objects.order_by('-pub_date')[:5]
    output = ', '.join([q.question_text for q in latest_question_list])
    return HttpResponse(output)

# Diğer viewlar(detail, results, vote) değişmedi.

Burada bir problem var: Sayfanın düzeni viewdaki sabit koddan ibaret. Eğer sayfanın görünüşünü değiştirmek istersen Python kodunu düzenleyeceksiz. Django’nun sayfa kalıbı sistemi, viewın kullanabileceği bir sayfa kalıbı oluşturarak tasarımı Python’dan ayırır.

İlk önce polls klasöründe bir templates klasörü oluştur. Django sayfa kalıplarını burada arayacak.

Projendeki TEMPLATES ayarı Django’nun sayfa kalıplarını neye göre yükleyip yorumlayacağını açıklar. Varsayılan olarak DjangoTemplates kullanılır. Eğer APP_DIRS seçeneği True ise DjangoTemplates INSTALLED_APPS’deki her uygulama dizininde templates dizinini arar.

Yeni oluşturduğun templates dizininde polls isimli bir dizin oluştur ve onun da içinde index.html isimli bir dosya oluştur. Diğer bir deyişle şablon şurada olmalı: polls/templates/polls/index.html. Çünkü şablon yükleyicisi yukarıda anlatıldığı şekliyle çalıştığında Django içindeki bu şablona kolayca polls/index.html şeklinde başvurabilirsiniz.

Aşağıdaki kodu bu şablona yerleştirin:

{% if latest_question_list %}
    <ul>
    {% for question in latest_question_list %}
        <li><a href="/polls/{{ question.id }}/">{{ question.question_text }}</a></li>
    {% endfor %}
    </ul>
{% else %}
    <p>No polls are available.</p>
{% endif %}

Şimdi polls/views.py index viewını şablonu kullanacak şekilde güncelleyelim:

from django.http import HttpResponse
from django.template import loader

from .models import Question


def index(request):
    latest_question_list = Question.objects.order_by('-pub_date')[:5]
    template = loader.get_template('polls/index.html')
    context = {
        'latest_question_list': latest_question_list,
    }
    return HttpResponse(template.render(context, request))

Bu kod polls/index.html isimli şablonu yükler ve bir içerik iletir. Bu içerik şablonun değişken isimleriyle Python nesnelerini eşleştiren bir sözlüktür.

Tarayıcınızda “/polls/” ekleyerek sayfayı yeniden yükleyin. Bir önceki bölümden “What’s up” sorusunu içeren bir liste görmelisiniz. Link sorunun detay sayfasına götürür.

render()¶

Bu şablon yüklemek için çok sıradan bir deyimdir, içeriği doldurur ve bir HttpResponse nesnesiyle işlenmiş şablon sonucunu döndürür. Burada index viewının tamamen tekrar yazılmış hali var:

from django.shortcuts import render

from .models import Question


def index(request):
    latest_question_list = Question.objects.order_by('-pub_date')[:5]
    context = {'latest_question_list': latest_question_list}
    return render(request, 'polls/index.html', context)

Bunu tüm bu görünümlerde yaptıktan sonra, artık yükleyici ve HttpResponse’yi içe aktarmamız gerekmiyor (detay, sonuç ve oylama için hala bu yöntemleri kullanıyorsanız HttpResponse’yi tutmak isteyeceksiniz).

render fonksiyonu, ilk parametre olarak request nesnesini, ikinici parametre olarak şablonun adını ve üçüncü parametre olarak isteğe bağlı bir sözlük alır. İçerikle işlenmiş şablonun HttpResponse nesnesini döndürür.

404 hatası¶

Şimdi soru detay sayfasını ele alalım. Bu sayfa verilen anket için soru metnini gösterir. Bu işi sağlayan view:

from django.http import Http404
from django.shortcuts import render

from .models import Question
# ...
def detail(request, question_id):
    try:
        question = Question.objects.get(pk=question_id)
    except Question.DoesNotExist:
        raise Http404("Question does not exist")
    return render(request, 'polls/detail.html', {'question': question})

Buradaki yeni olayımız şu: İstenen kimliğe sahip bir soru yoksa view Http404 hatası yollar.

polls/detail.html şablonuna ne koyabildiğimizi tartışacağız ancak yukarıdaki örneği hızlıca çalıştırmak istiyorsanız sadece şunu yazın:

{{ question }}

Bu başlamak için yeterli.

get_object_or_404()¶

Bu eğer nesne varsa get fonksiyonunu kullanarak nesneyi getirir, yoksa Http404 hatası yollar. Burada detay viewının tamamen tekrar yazılmış hali var:

from django.shortcuts import get_object_or_404, render

from .models import Question
# ...
def detail(request, question_id):
    question = get_object_or_404(Question, pk=question_id)
    return render(request, 'polls/detail.html', {'question': question})

get_object_or_404() fonkiyonu ilk parametre olarak Django modelini ve get fonksiyonuna vermek için istediğiniz sayıda isimli parametreyi alır. Eğer nesne yoksa Http404 hatası yollar.

Ayrıca, get_object_or_404 fonksiyonu üzerine kurulu get_list_or_404 fonkiyonu da vardır. Tek farkı get yerine filter kullanır. Eğer liste boşsa Http404 hatası verir.

Şablon sistemi kullanalım¶

Anket uygulamanızdaki detay viewına geri dönelim. İçerik değişkeni question göz önüne alınıp tekrar yazıldığında polls/detail.html şablonu şöyle görülmeli:

<h1>{{ question.question_text }}</h1>
<ul>
{% for choice in question.choice_set.all %}
    <li>{{ choice.choice_text }}</li>
{% endfor %}
</ul>

Şablon sistemi değişken özelliklerine erişmek için nokta arama sözdizimini kullanır. {{ question.question_text }} örneğinde Django önce sözlükte question nesnesini arar. Bunu başaramazsa, bu durumda çalışan bir öznitelik aramaya çalışır. O da başarısız olsaydı, liste dizini aramayı denerdi.

question.choice_set.all metodu {% for %} döngüsünde çağırılır. Metod Choice nesnelerini iterable olarak döndüren ve {% for %} döngüsünde kullanmak için en müsait kod olan question.choice_set.all() olarak yorumlanır.

Şablonlardaki sabit URL’leri kaldıralım¶

Hatırla, polls/index.html şablonunda sorular için link yazdığımızda linki kısmen böyle kodlamıştık:

<li><a href="/polls/{{ question.id }}/">{{ question.question_text }}</a></li>

Bu kodlamada tipinde çok sayıda şablon içeren projelerde URL’leri değiştirmeye kalktığımızda sorun ortaya çıkıyor. Bununla birlikte, polls.urls modülünde path fonksiyonlarında name değişkenini tanımladığımızdan, url yapılandırmalarınızda tanımlanmış belirli URL yolları üzerine kurulu düzeni {% url%} template etiketini kullanarak kaldırabilirsiniz:

<li><a href="{% url 'detail' question.id %}">{{ question.question_text }}
</a></li>

Bunun çalışma şekli, polls.urls modülünde belirtilen URL tanımını aramaktır. Tam olarak ‘detail’ URL’sinin adının nerede tanımlandığını görebilirsiniz:

...
# {% url %} şablon etiketiyle çağrılan 'name' değeri
path('<int:question_id>/', views.detail, name='detail'),
...

Eğer anket detay sayfasının URL’sini değiştirmek istersen -mesela “polls/specifics/12/” gibi- bunu şablon ya da şablonlarda yapmak yerine polls/urls.py’de yapmanız yeterli:

...
# 'specifics' sözcüğü eklendi.
path('specifics/<int:question_id>/', views.detail, name='detail'),
...

URL alanları¶

Bu öğretici bir uygulamaya sahip:polls. Gerçek bir Django projesi belki beş belki on belki daha fazla uygulamaya sahip olur. Peki Django farklı URL alanlarını nasıl birbirinden ayırır? Mesela polls uygulaması detay viewına sahip ve aynı projede bir de blog uygulaması detay sayfasına sahip. Django hangi uygulamanın viewının çağırıldığını nasıl bilebilir?

Cevap: URL şemasına alan adı eklemek. Alan adı oluşturmak için polls/urls.py dosyasında app_name değişkeni ekleyelim:

from django.urls import path

from . import views

app_name = 'polls'
urlpatterns = [
    path('', views.index, name='index'),
    path('<int:question_id>/', views.detail, name='detail'),
    path('<int:question_id>/results/', views.results, name='results'),
    path('<int:question_id>/vote/', views.vote, name='vote'),
]

Şimdi polls/index.html şablonunda değiştirelim:

<li><a href="{% url 'polls:detail' question.id %}">{{ question.question_text }}</a></li>

♣

Yorumlar

Önemli Not

Sorularınızı yorumlarda dile getirmek yerine Yazbel Forumunda sorarsanız çok daha hızlı cevap alabilirsiniz.
Belgelerdeki bir hata veya eksiği dile getirecekseniz lütfen yorumları kullanmak yerine Github'da bir konu (issue) açın.
Eğer yazdığınız yorum içinde kod kullanacaksanız kodlarınızı <pre><code> etiketleri içine alın. Örneğin:

        <pre><code class="python">
        print("Merhaba Dünya!")
        </code></pre>

Disqus tarafından sağlanan yorumlarıcomments powered by Disqus.